του Δρα. Θεμιστοκλή Χρόνη

Οι άνθρωποι λένε το μέγεθος δεν μετράει, και αυτό μπορεί να ισχύει για τα μικροσκοπικά πλαγκτόν, τα αιωρούμενα φυτά των ωκεανών που αποτελούν την βάση της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας. Είναι σχεδόν δύσκολο να πιστέψει κανείς, αλλά έρευνα της NASA επιβεβαιώνει μια παλιά θεωρία ότι το πλαγκτόν μπορεί να δημιουργήσει με έμμεσο τρόπο σύννεφα, τα οποία στην συνέχεια μπλοκάρουν κάποιες “συχνότητες” των ακτίνων του ήλιου (π.χ. το ορατό φάσμα βρίσκεται στις συχνότητες 400-800 Tera Hertz, οι γνωστές σε όλους μας ακτίνες UV με ακόμη μεγαλύτερες συχνότητες...). Η μελέτη διεξήχθη από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole (WHOI) και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα (UCSB).

Η μελέτη διαπιστώνει ότι το καλοκαίρι όταν ο ήλιος χτυπά το ανώτερο στρώμα της επιφάνειας του ωκεανού, όπου ζει το πλαγκτόν, οι επιβλαβείς ακτίνες με τη μορφή της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) “ενοχλούν” τα μικρά αυτά φυτά. Το πλαγκτόν προσπαθεί να προστατεύσει τον εαυτό του με την παραγωγή μια ένωση που ονομάζεται dimethylsulfoniopropionate (DMSP). Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι το DMSP συμβάλλει στην ενίσχυση των κυτταρικών τοιχωμάτων του πλαγκτονικών οργανισμών. Αυτή η χημική ουσία στην συνέχεια μετατρέπεται σε μια άλλη ουσία που ονομάζεται dimethylsulfide (DMS, και στα Ελληνικά Διμεθυλοσουσφίδια).
Τα DMS διαχέονται στη συνέχεια από τον ωκεανό στην ατμόσφαιρα, και αντιδρούν με το οξυγόνο, για να σχηματίσουν διαφορετικές ενώσεις θείου (το κοινό μας θειάφι). Τα δυο μαζί στην ατμόσφαιρα δημιουργούν μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια. Αυτά τα σωματίδια είναι ακριβώς το σωστό μέγεθος για το νερό για να συμπυκνωθεί, η οποία είναι η αρχή για το πώς σχηματίζονται τα σύννεφα. Πρέπει να γνωρίζετε πως για να δημιουργηθεί οποιοδήποτε σύννεφο, η ύπαρξη τέτοιων (όχι απαραίτητα της ίδιας χημικής σύστασης) σωματιδίων είναι άκρως απαραίτητη. Γιαυτό και οι σταγόνες της βροχής πάνω από μεγάλες πόλεις είναι σε σχέση με την βροχή καταμεσής της θάλασσας πολύ μικρότερες.
Με τον προαναφερθέν έμμεσο τρόπο, το συμπαθέστατο πλαγκτόν συμβάλει στη δημιουργία σύννεφων. Όπως θα περίμενε κανείς, πιο πολλά σύννεφα σημαίνει λιγότερο άμεσο Ηλιακό φως να φθάνει στην επιφάνεια του νερού. Αυτό από τη μια προφυλάσσει το πλαγκτόν από την άλλη όμως έχει τεράστιες προεκτάσεις που φτάνουν ακόμα να αφορούν σε πλανητικής κλίμακας κυκλοφορία των αέριων μαζών.

Κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών (αντίστοιχα με το ημισφαίριο που βρισκόμαστε βέβαια...) το ανώτερο στρώμα του ωκεανού θερμαίνεται πιο εύκολα. Αυτή η θέρμανση από τα κορυφαία 25 μέτρα δημιουργεί μια αντίθεση με τα βαθύτερα στρώματα. Από την άλλη, τα βαθύτερα στρώματα είναι αυτά που κατέχουν πολλά από τα θρεπτικά συστατικά που το πλαγκτόν έχει ανάγκη για να ζήσει. Όπως και το πετρέλαιο ξεχωρίζει από το νερό, το πιο ζεστό ανώτερο στρώμα δημιουργεί σχεδόν ένα φράγμα από τον ψυχρότερο νερό στα βαθύτερα στρώματα οπότε λαμβάνει χώρα λιγότερη κατακόρυφη ανάμειξη. Επίσης, το ρηχό ανώτερο στρώμα εκθέτει το πλαγκτόν σε πιο πολύ υπεριώδες φως. Σε συνθήκες όπου υπάρχουν χαμηλές θρεπτικές ουσίες στο νερό και τα επίπεδα της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι υψηλά, το πλαγκτόν δημιουργεί όλο και περισσότερο DMS.

Το DMS παρουσιάζει τα μέγιστα επίπεδα από τον Ιούνιο μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου. Κατά τη διάρκεια της σεζόν, η μελέτη διαπίστωσε ότι ένα επιβλητικό 77 τοις εκατό των αλλαγών σε ποσά της DMS ήταν λόγω της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία. Η παραγωγή DMS σίγουρα θα αποτελέσει πόλο έρευνας σε σχέση με τις σύγχρονες κλιματικές τάσεις καθώς το όνομά του “εμπλέκεται” όπως προαναφέρθηκε στον σχηματισμό και παγκόσμια κατανομή των νεφών και βροχής.